Page 245 - Địa chí Hà Đông

LỊCH SỬ PHẦN 2

CHƯƠNG 7

HÀ ĐÔNG TỪ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẾN NĂM 1945

7.1. Chính sách cai trị của thực dân thành lập, Hà Đông là một trong những tỉnh
Pháp và những biến đổi kinh tế - xã hội lớn so với các tỉnh đồng bằng ở Bắc Kỳ.

của Hà Đông Diện tích toàn tỉnh rộng 154.870ha, dân
7.1.1. Về chính trị số 904.737 người (chiếm 7,6% dân số của
Sau khi hoàn thành công cuộc xâm đồng bằng sông Hồng) .
2
chiếm Việt Nam, để phục vụ kịp thời và đắc Tỉnh Hà Đông có 4 phủ, 6 huyện (và

lực cho công cuộc khai thác thuộc địa và những làng vạn chài sống trên các triền
bóc lột kinh tế, chính quyền thực dân chú ý sông) 105 tổng và 820 xã. Quy mô làng
đến hai yếu tố chính trị là “chia để trị” và xã của Hà Đông khá nhỏ, giống như các
“dùng người Việt trị người Việt”. tỉnh đồng bằng ở Bắc Kỳ. Về địa lý, tỉnh
Thực dân Pháp chia Việt Nam thành ba Hà Đông có một vị trí đặc biệt quan trọng,

kỳ với chế độ cai trị khác nhau: Bắc Kỳ, là cửa ngõ phía Tây của Hà Nội. Mọi diễn
Trung Kỳ và Nam Kỳ. Đứng đầu Bắc Kỳ biến chính trị, quân sự, kinh tế, xã hội ở
là Thống sứ, ở cấp tỉnh là Công sứ người Hà Nội đều có tác động trực tiếp, mạnh mẽ

Pháp. Năm 1888, Tổng thống Pháp ra sắc đến Hà Đông và ngược lại, nhất là những
lệnh thành lập thành phố Hà Nội trên phần vùng tiếp giáp. Cũng do đặc điểm vị trí
đất hai huyện Thọ Xương, Vĩnh Thuận. quan trọng, nên Hà Đông trở thành địa bàn
Ngày 26-12-1896, Toàn quyền Đông Dương mang tính chiến lược về mặt quân sự. Hà
ra nghị định về việc chuyển trụ sở tỉnh Hà Đông vừa là vành đai, áo giáp, vừa là hậu

Nội từ lỵ sở Hà Nội đến phần đất làng Cầu cứ bảo vệ Hà Nội.
Đơ, huyện Thanh Oai, phủ Ứng Hòa. Ngày Người Pháp xây dựng dinh Tổng đốc
3-5-1902, Toàn quyền Đông Dương ký nghị trên vị trí cũ của Chùa Cầu Đơ (Hộ Quốc

định đổi tên tỉnh Hà Nội thành tỉnh Cầu Đơ; Linh Quang tự), nay là vị trí số 10 đường
ngày 6-12-1904, ra Nghị định đổi tên tỉnh Quang Trung. Ban đầu, tỉnh lỵ Hà Đông chỉ
Cầu Đơ thành tỉnh Hà Đông . Ngay khi mới bao gồm 2 khu phố là Hà Văn (tả ngạn sông
1

1 Ban Chấp hành Đảng bộ quận Hà Đông: Lịch
sử Đảng bộ quận Hà Đông (1926-2010), Nxb 2 Lịch sử Đảng bộ quận Hà Đông (1926-2010),
Hà Nội, Hà Nội, 2014, tr. 10. Sđd, tr.6.

địa chí hà đông 245