Page 269 - Địa chí Hà Đông

LỊCH SỬ PHẦN 2

ở Hà Nội. Anh Thẩm Trọng Tảo một giáo Ngọc Trục, La Khê, La Cả, Đại Mỗ. Nhân
viên dạy tư ở trường Tự Đức đã đứng ra tập dân trong vùng được tuyên truyền đã hăng

hợp bạn bè, những người có tư tưởng tiến bộ hái làm đơn, tới tấp gửi đến bộ máy thống trị
thành lập chi hội Truyền bá quốc ngữ ở thị đầu tỉnh để phản đối. Ở Vạn Phúc, có người
xã. Mục đích của chi hội trước hết là giúp đỡ viết từ 5 đến 7 bản. Trước sức mạnh đấu tranh

những người mù chữ, nhất là những người của quần chúng, chính quyền đầu tỉnh buộc
nghèo nhằm nâng cao dân trí. Lớp học đầu phải yêu cầu phát xít Nhật bãi bỏ kế hoạch
tiên được mở ở trường tư thục Tự Đức. Học lập sân bay ở đây.
viên theo học không mất tiền, ngoài học chữ Từ cuối năm 1944, ở thị xã Hà Đông, lực
còn được nghe kể chuyện về các anh hùng lượng cứu quốc phát triển mạnh chủ yếu là

dân tộc như Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng trong tầng lớp thanh niên, học sinh. Phong
Đạo, Lê Lợi, Nguyễn Trãi... nên người học trào ở khu vực thị xã có khoảng 32 hội viên
rất đông. Sau đó, chi hội mở thêm nhiều lớp cứu quốc và một số quần chúng cảm tình

ở trường tư thục Quang Trung, Chợ Trâu, khác, được hình thành 3 nhóm, đó là: Nhóm
Đình Đơ và một số nhà dân. Tháng 5-1942, phố Cửa Dinh do anh Đào Văn Mạc phụ trách;
Mặt trận Việt Minh ở làng La Cả được thành nhóm viên chức và truyền bá quốc ngữ do anh
lập. Các tổ chức quần chúng như Thanh niên Kiều Cao Đệ phụ trách; nhóm Hà Trì và phố
cứu quốc, Phụ nữ cứu quốc ra đời. Hà Văn do anh Nguyễn Ngọc Cầm phụ trách.

Trên địa bàn tỉnh Hà Đông, năm 1943, Cuối năm 1944 đầu năm 1945, nạn đói
phát xít Nhật xây dựng khu vực Xuân Mai bắt đầu xảy ra nghiêm trọng, khắp nơi nhân
thành một căn cứ quân sự để tăng cường dân bị đói. Trong khi đó, phát xít Nhật vẫn

phòng thủ; đồng thời đưa các đơn vị nhỏ ra sức bóc lột, vơ vét. Ngay sau Tết Ất Dậu
chiếm đóng một số vị trí như Mai Lĩnh, Bình 1945, nhiều hộ nông dân, thợ thủ công phải
Đà (Thanh Oai), Chùa Trầm (Chương Mỹ)... sống trong tình trạng cháo, rau, quả sung,
Tại thị xã, hai trung đội Nhật về đóng ở khu củ chuối cầm hơi. Vạn Phúc, La Khê, La
vực chợ Trâu và vườn hoa trước dinh Công Cả, La Dương là những làng dệt trước đây

Sứ. Nhật tăng cường đôn đốc bộ máy tổng lý vốn phồn vinh, nay lại là những nơi nạn đói
bắt dân phá hoa màu trồng đay, thu vét thóc xảy ra trầm trọng. Ở nhiều nơi, Ban Cứu
tạ, đi phu xây dựng các công trình quân sự. đói, Ban Cứu tế được thành lập vận động

Dựa vào chính sách bóc lột của Nhật, chính khất nợ, hoãn nợ, quyên góp tiền, gạo, trợ
quyền thực dân phong kiến lợi dụng để “phụ giúp cho các gia đình quá đói; tổ chức nấu
thu lạm bổ”, làm cho đời sống các tầng lớp cơm, nấu cháo cứu tế cho người hành khất
nhân dân thêm cùng cực. Tháng 8-1943, phát qua đường. Phong trào đấu tranh không nộp
xít Nhật dự định lập sân bay trên các cánh thuế, nộp thóc tạ cho Nhật diễn ra sâu rộng

đồng tiếp giáp giữa 5 làng là: Vạn Phúc, với nhiều mức độ, hình thức phong phú.

địa chí hà đông 269