Page 229 - Địa chí Hà Đông

LỊCH SỬ PHẦN 2

Tục thờ những người có công với nước, yêu như Tuyên phi Đặng Thị Huệ nên bà
với làng cũng phát triển hơn trước. Nhà xin chúa cho mở một hành cung ở vùng Tam

nước đã cử quan về các địa phương biên Lộ, Ngũ Lãm, trên đường vua, chúa vào núi
soạn các thần tích, thần phả để vừa xác Trầm (huyện Chương Đức) luyện võ, luyện
định công lao của những người đã khuất quân. Chúa Trịnh Sâm sai Nguyễn Khản và

vừa thừa nhận tính hợp pháp của sự tôn cận thần vẽ kiểu, đưa thợ về Yên Lộ xây
thờ. Bắt đầu có lệ mua hậu thần, hậu phật dựng cung thất. Tuy nhỏ nhưng hành cung
để được thờ cúng mãi mãi. Xã hội gia tăng cũng đủ: sảnh đường, phòng thất, nội tẩm
mê tín, dị đoan, thờ cúng tùy tiện mang tính cho Thái phi, đông cung cho Thế tử, nhà
vạn vật hữu linh. Bên cạnh sự thỏa mãn học văn, luyện võ, nhà hát, nhà cho người ở,

nhu cầu tâm linh, một số yếu tố tích cực ít nơi dạy học... Công trình như một phủ Chúa
nhiều có ý nghĩa cộng đồng, sự phát triển thu nhỏ. Ao Vạc cạnh làng Tuân được xây
tín ngưỡng dân gian cổ truyền thể hiện sự dựng thành hồ sen, thuyền rồng có thể bơi

khủng hoảng tinh thần của nhân dân Đại được, giữa là thủy đình, khuôn viên có bài
Việt đương thời. Sự khủng hoảng này tăng trí nhiều cây, cỏ lạ và chim thú quí hiếm. Từ
lên ở những thập niên của chiến tranh nông khi bà phi Ngọc Hoan về đây, đường xá và
dân vào nửa cuối thế kỷ XVIII . nhiều đông trình được xây dựng, văn hóa,
1
Các hình thức nghệ thuật sân khấu chèo, kinh tế được mở mang .
3
tuồng, ngày càng đi vào đời sống nhân dân. Trịnh Tông (Trịnh Khải) là con trai
Các làn điệu dân ca địa phương dần hình trưởng của chúa Trịnh Sâm và mẹ là
thành. Thời Lê - Trịnh, vùng Tam Lộ, Ngũ bà Dương Thị Ngọc Hoan. Trong vụ án năm

Lãm (Do Lộ, Nghĩa Lộ, Yên Lộ, Thanh Lãm, Canh Tý (1780), Trịnh Tông bị truất ngôi,
Quang Lãm, Bắc Lãm, Đông Lãm và Thắng Trịnh Cán là con của Tuyên phi Đặng Thị
Lãm) là quê Thái phi Nguyễn Thị Ngọc Huệ lên ngôi Thái tử. Bà Ngọc Hoan qua
Phụng, đời Chúa Trịnh Căn (1633-1709) rất đời sau đó và được an táng ở vùng Tam La.
giỏi hát ả đào (ca trù). Thứ nghệ thuật mà Dân gọi là khu mộ Bà Chúa.

chúa Trịnh Sâm (1739-1782) thường say Tháng 10 âm lịch năm 1782, không
mê, khuyến khích phát triển . lâu sau khi Trịnh Sâm mất, lính Tam phủ
2
Bà Dương Thị Ngọc Hoan là phi của cùng nhau nổi dậy truất ngôi của Trịnh

chúa Trịnh Sâm, nhưng không được chúa Cán, tôn phò Trịnh Tông lên giữ ngôi chúa.
Năm 1786, Nguyễn Huệ lấy danh nghĩa
1 Trương Hữu Quýnh (chủ biên), Đại cương lịch
sử Việt Nam, tập I, Sđd, tr.389
2 Trang web Trịnh tộc, Có một phủ Chúa Trịnh 3 Trang web Trịnh tộc, Có một phủ Chúa Trịnh
ở Yên Nghĩa, Hà Đông, (http://trinhtoc.com/ ở Yên Nghĩa, Hà Đông, (http://trinhtoc.com/
co-mot-phu-chua-trinh-o-yen-nghia-ha-dong. co-mot-phu-chua-trinh-o-yen-nghia-ha-dong.
html) Truy cập tháng 10-2018. html) Truy cập tháng 10-2018.

địa chí hà đông 229