Page 70 - Địa chí Hà Đông

PHẦN 1 ĐỊA LÝ - HÀNH CHÍNH - DÂN CƯ

mới tìm một tên gọi văn vẻ hơn bằng chữ phố: tả ngạn sông Nhuệ có phố Hà Văn, hữu
Hán. Vì khu vực hành chính này nằm ở phía ngạn sông Nhuệ là khu phố Hà Cầu. Tiếp

Tây sông Hồng, nên người ta thường gọi đó, tuyến phố ven làng Cầu Đơ cùng với
nó là Hà Tây, gồm hai chữ: Hà và Tây, vì phố Bóp Kèn hình thành lên khu Đông Cầu.
có lệ là phải đặt cho các vùng một tên gọi Tên 2 khu Hà Cầu và Đông Cầu là triết tự

nói lên vị trí địa dư hay gợi nên một ý niệm tự nhiên của 2 địa danh Hà Đông và Cầu
hạnh phúc và cảnh thái bình, cho nên năm Đơ, do đều thuộc diện tích tự nhiên của làng
1904, một ủy ban chịu trách nhiệm tìm cho Cầu Đơ xưa.
tỉnh này một cái tên gọi đã nhớ lại câu nói Những thập niên đầu thế kỷ XX, Hà Đông
sau đây của ông hoàng nước Tàu thời Chiến phát triển ngày càng sầm uất, những làng xã

Quốc do thầy Mạnh Tử kể: “Hà Nội hung Cầu Đơ, Hà Trì, Vạn Phúc cũng có quá trình
tắc di kì dân cư Hà Đông” (nghĩa là mỗi khi đô thị hóa nhanh với các tuyến đường ven
Hà Nội gặn nạn thì dân chúng lại chạy dồn làng đã trở thành đường phố, nhưng địa giới

về Hà Đông)” . hành chính thị trấn, sau đó là thị xã Hà Đông
1
Sự kiện này có 2 ý nghĩa quan trọng: vẫn giữ nguyên, chỉ gồm các phố nội thị gắn
Thứ nhất, địa danh Hà Đông xuất hiện, hoàn liền với các dinh thự, cơ quan hành chính,
toàn mới, đồng thời là địa danh của tỉnh và binh lính. Năm 1945, dân số thị xã Hà Đông
của tỉnh lỵ. Rất thú vị là sau hơn một thế kỷ, chỉ có khoảng 1.500 người. Cảnh đông đúc,

tên của tỉnh có mấy lần thay đổi và không nhộn nhịp của Hà Đông được tạo nên bởi
còn, nhưng địa danh Hà Đông vẫn không sự tập trung của hệ thống thương mại, các
hề thay đổi. Thứ hai, Hà Đông - tỉnh lỵ của xưởng sản xuất hàng thủ công nghiệp, các cơ

tỉnh Hà Đông đã trở thành một đơn vị hành quan hành chính, đầu mối giao thông và dân
chính cấp thị trấn. Bởi trước đó, dù trụ sở cư các làng xã cận kề rất mật tập.
của tỉnh đã chuyển về nhưng Cầu Đơ chỉ Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành
là nơi đóng trụ sở và lưu ý Cầu Đơ khi ấy công, Sắc lệnh 77, ngày 21-12-1945 của
chỉ là một thôn; tỉnh lỵ Cầu Đơ, chính xác Chủ tịch Chính phủ lâm thời nêu rõ: “các

hơn là tỉnh lỵ tỉnh Cầu Đơ (mang tính chất tỉnh lỵ và những nơi đô hội mà lâu nay về
một cơ quan) đóng trên địa bàn thôn Cầu mặt hành chính được biệt lập và trực tiếp
Đơ (mang tính chất một đơn vị hành chính). với tỉnh, từ nay sẽ gọi là thị xã”. Theo sắc

- Ngày 12-12-1923, toàn quyền Đông lệnh này, Hà Đông là thị xã trong nền hành
Dương ban hành Nghị định thành lập thị xã chính của chính quyền cách mạng. Sau cuộc
Hà Đông. Ban đầu, thị xã tỉnh lỵ của tỉnh bầu cử Hội đồng nhân dân tỉnh và xã vào
Hà Đông chỉ bao gồm nội thị, với hai khu tháng 4-1946, tỉnh Hà Đông quyết định mở
rộng địa bàn thị xã Hà Đông, chuyển diện
1 Hoàng Trọng Phu, Nhận xét về tỉnh Hà Đông,
Sđd, tr.6 tích tự nhiên và dân cư các làng Vạn Phúc,

70 địa chí hà đông