Page 652 - Địa chí Hà Đông

PHẦN 4 VĂN HÓA - XÃ HỘI

khuẩn ngoài da. Những bài thuốc chữa bệnh xuyên xảy ra, nhất là dịch tả, đau mắt đỏ, sởi,
cho vật nuôi như: về mùa hè trâu bò hay bị đậu mùa; người mắc bệnh phong còn nhiều.

đau mắt, đau họng biếng ăn, dùng sơn thanh Thời Pháp thuộc, các bản hương ước cải
tức là cây cốt khi tím, cỏ chỉ thiên, sắn dây, lương thường có các điều khoản quy định
gừng, liều lượng bằng nhau đem giã nhỏ, hòa rõ ràng: “muốn cho trong làng được khỏe

vào nước cho uống. Trâu bò nghẹt tắc họng mạnh, cần phải theo phép vệ sinh, hội đồng
dùng bồ kết thổi vào lỗ mũi thì khỏi. Trâu bò phải hiểu bảo các nhà riêng và đường chung
đau bụng tháo dạ: dùng củ nâu, lá đậu ván, cho rất sạch sẽ”. Người ta ai có mạnh khỏe
lá duối liều lượng bằng nhau, giã nhỏ, hòa thì mới sống lâu. Muốn cho dân làng được
với nước cho uống... đều là những bài thuốc mạnh khỏe thì ai cũng phải cần biết giữ vệ

dân gian cổ truyền đơn giản mà hiệu nghiệm. sinh chung và vệ sinh riêng. Khi trong nhà
Những bài thuốc này được người dân Hà có người bị ốm phải đến các cơ sở y tế chữa
Đông áp dụng trong sản xuất, chăn nuôi. trị. Người nhà chăm sóc người ốm xong, ra

Nhiều bài thuốc dân gian từ các loại ngoài cẩn rửa chân tay cho sạch sẽ...
cây cỏ cũng được vận dụng, như dùng cây Khi trong làng có người phát bệnh
nhọ nồi (cây cỏ mực) chữa sốt phát ban, truyền nhiễm như phong, sởi, hủi, đậu
viêm họng, cầm máu; dùng lá khế, lá nhọ mùa... Lý trưởng phải trình báo ngay và đưa
nồi, rau diếp cá, lá dưa chuột, lá nhài, lá đi nhà thương điều trị.

huyết dụ chữa mề đay; dùng rau má để Để đảm bảo sức khỏe cho dân, nhiều
thanh nhiệt, giải độc; gừng chữa cảm, giải làng đã quy định không cho dân được ăn
độc, đánh gió;... súc vật chết. Nếu súc vật chết vì bệnh truyền

15.2.1.2. Y tế và sức khỏe cộng đồng nhiễm hay do phát chứng điên... thì phải
Thời phong kiến, trong hương ước của trình quan hay sở thú y về khám nghiệm rồi
các làng trên địa bàn Hà Đông đều quy định chôn, không được tự ý ăn thịt hay vứt ra
các điều khoản phòng chống dịch bệnh, nhất sông ngòi vì sẽ làm ô uế, nhỡ truyền độc
là việc cách ly bệnh phong, bệnh tả, sởi... ra hay lẫn vào nguồn nước rồi người lại ăn

Cả cộng đồng đều quan tâm đặc biệt đến vệ uống nên sinh bệnh. Còn những con vật ốm
sinh, bảo vệ giếng nước của làng, giữ gìn bến phải để riêng không được để lẫn với những
nước ven sông. Việc rắc vôi bột khử trùng con khỏe rồi xin thuốc chữa.

đường làng, đám tang cũng được coi trọng. Những quy định chặt chẽ như vậy trong
Bên cạnh đó, người dân có nhiều kiến thức hương ước đã giúp cho người dân giữ gìn vệ
dân gian về các loại cây, lá, củ, rễ có tác dụng sinh môi trường sạch sẽ trong nhà ngoài ngõ
chữa bệnh, bồi dưỡng sức khỏe. Tuy nhiên, kết hợp với việc phòng chống và nâng cao
trong điều kiện khi đó, kết quả của các biện sức khỏe của con người.

pháp này còn rất hạn chế, dịch bệnh thường Các hương ước cải lương do thực dân

652 địa chí hà đông