Page 651 - Địa chí Hà Đông

VĂN HÓA - XÃ HỘI PHẦN 4

cưa đắp vết thương chảy máu... Về điều trị vết Phác (1692-1762) người làng Đa Sỹ làm Thủ
thương, sử dụng đại hoàng, vôi, trầu không. phiên ở Thái y viện kế thừa, vận dụng các

Sau này, nước vôi được dùng là một thành môn thuốc và bổ sung biên soạn thành quyển
phần để chữa bỏng trong tây y. “Hoạt nhân toát yếu tăng bổ”, trong đó tiêu
Phần “dưỡng sinh” là một đặc sắc của biểu là các loại: cao, đơn, hoàn, tán được chế

sách “Hoạt nhân toát yếu”. Nội dung chủ sẵn rất tiện dụng phục vụ đại chúng.
yếu của “phép dưỡng sinh” là tập trung Tại làng Hà Trì, thế kỷ XVII có cụ
đề cao thuyết “Thanh tâm tiết dục” bằng Nguyễn Hữu Tuyên, tuy thi đỗ tam giáp
phương pháp tối ưu gọi là “Tĩnh công hô đồng tiến sĩ năm Canh Dần (1650) nhưng
hấp”, gồm bốn điểm có thể được coi là bốn không làm quan và chuyển sang làm nghề

biện pháp “dưỡng sinh”: y, đã cứu nhiều người qua căn bệnh nan y,
1- Với quan điểm: Khí là cơ sở của trong đó có Hoàng Thái Hậu mà các danh
mệnh, sách khuyên thường xuyên luyện y nổi tiếng khác không chữa được. Vua

khí, hít thở sâu và đều để cho khí huyết lưu ban cho chức “đặc tiên Kim tử Vinh lộc
thông, con người hoạt bát, nhanh nhẹn... đại phu”... nhưng cụ không màng đến công
2- Giữ cho tinh thần được yên lặng: danh phú quy nên xin làm lương y tại quê.
Dẹp hết những ưu tư, buồn phiền... Bảo Nhà vua chuẩn y và ban Hầu Tước: “Tiến sỹ
đảm giấc ngủ được đều đặn, yên tĩnh... lương y đại phu” cho ông.

3- Với cách nghĩ giản dị, đúng đắn Làng La Khê, huyện Từ Liêm, trấn
“nước chảy thì không bẩn, ngõng cửa quay Sơn Tây, nay thuộc phường La Khê, quận
thì không mọt”, sách khuyên vận động thân Hà Đông có cụ Nguyễn Quang Tuân (thế

thể, luyện tập thường xuyên, lao động vừa kỷ XVIII) là danh y nổi tiếng đương thời,
sức sẽ làm cho “tinh thần khoan khoái, gân từng làm Ngự y ở Viện Thái y từ năm Chiêu
xương vững chắc”. Thống 1 (1787) và mở trường dạy thuốc.
4- Cần giữ cho lòng mình được thanh Cụ để lại tác phẩm La Khê Dược Phương
thản, hạn chế các dục vọng, những ham (1792) và Gia truyền tập yếu y thư (1802) .
1
muốn thái quá về tiền tài, danh vọng, nữ Trên địa bàn Hà Đông còn lưu truyền
sắc. Khi tinh thần được vững mạnh thì sẽ những bài thuốc dân gian hiệu quả, như: điều
kéo dài tuổi thọ. trị các vết thương bằng đại hoàng, vôi và trầu

Bốn điểm trên là những bài học quý cho không: Đại hoàng làm tan ứ máu, bớt sưng
muôn đời, không chỉ việc trong việc trị bệnh tấy, chống nhiễm độc do do tụ cầu trùng ngoài
mà cả trong việc rèn đức lớn cho con người. da; nước vôi chữa các vết bỏng; trầu không
Sách “Hoạt nhân toát yếu” - phương thuốc cũng có tác dụng sát trùng và chống nhiễm
kinh nghiệm và phép dưỡng sinh của Danh y

Hoàng Đôn Hòa còn được danh y Trịnh Đôn 1 Bách khoa thư Hà Nội mở rộng, tập 4 Khoa học
và công nghệ, Nxb CTQG, H.2017, tr.97-98

địa chí hà đông 651